«Kάντε και συνεχίστε να κάνετε ερωτήσεις. Συνεχίστε την αναζήτηση…»
Οσοι έχουν εμπειρία από διδασκαλία, κυρίως υψηλόβαθμων Δασκάλων των παραδοσιακών πολεμικών τεχνών, ειδικότερα όπως αυτές διδάσκονται στην Ασία, γνωρίζουν πως στο μάθημα, επικρατεί νεκρική σιγή, πέρα από τον θόρυβο που κάνει η φυσική κίνηση του σώματος ή η καταπόνηση από τις ασκήσεις.
Ο λόγος που κυρίως γινόταν (εξακολουθεί σε αρκετές περιπτώσεις να γίνεται) αυτό, είναι επειδή θεωρείται προσβολή να ρωτήσει κανείς κάτι τον Δάσκαλο, γιατί με αυτόν τον τρόπο δείχνει ασέβεια, λόγω του ότι για να υπάρξει ερώτηση, σημαίνει πως ο Δάσκαλος δεν εξήγησε σωστά και επαρκώς την τεχνική ή την κίνηση…
Στους δευτερεύοντες, αλλά καθόλου αμελητέους, λόγους,, έχουν καταγραφεί από δηλώσεις ή εκμυστηρεύσεις τους, αλλά και από τριβή κοντά τους, οι εξής:
- Πολλοί θεωρούν, πως οι πολεμικές τέχνες δεν είναι για όλους, και μόνο οι ικανοί, αυτοί που έχουν τα απαραίτητα νοητικά και σωματικά προσόντα έχουν το δικαίωμα να τις διδαχτούν.
- Αλλοι, δεν επιθυμούν να δώσουν μεγαλύτερη γνώση από αυτή που επιλέγουν κάθε φορά.
- Κάποιοι, δημιουργούν ένα πέπλο μυστηρίου, για μυστικές γνώσεις που πρέπει να περάσουν μόνο στους πολύ προχωρημένους μαθητές.
- Ορισμένοι, (και είναι αρκετοί) διότι δεν έχουν τόσο ευρεία γνώση στο αντικείμενο, ώστε να μπορούν να ανταποκριθούν σε “κάθε” ερώτημα ή γιατί φοβούνται πως μια απρόσμενη απορία μπορεί να αποκαλύψει την ημιμάθειά τους.
Ενα από τα μεγαλύτερα προβλήματα δε, που αντιμετώπισαν οι Ασιάτες Δάσκαλοι με την μετοίκησή τους στην Δύση, ήταν ακριβώς αυτό. Ο Δυτικός άνθρωπος ρωτάει για τα πάντα, έχει συνεχώς απορίες (πολλές φορές ανόητες) και θέλει να του λυθούν.
Οι δάσκαλοι που αντιμετωπίζουν σοβαρά την τέχνη τους και είναι αφοσιωμένοι σε αυτή, είναι απολύτως βέβαιο, πως στην πλειονότητά τους ξέρουν καλά τι κάνουν. Επιπλέον οι αφοσιωμένοι, συνεχώς προσπαθούν να γίνονται καλύτεροι, να αποκτούν περισσότερες γνώσεις και έτσι να καλύπτουν επαρκώς το WHAT.
Οι εμπειρότεροι δάσκαλοι και συνήθως κάτοχοι μεγαλύτερης γνώσης (όχι απαραίτητα μεγαλύτερων βαθμών), κατέχουν τους τρόπους για το πως να περάσουν στους μαθητές τη γνώση τους, και να κάνουν συνεχώς και περισσότερο κτήμα τους την τέχνη που διδάσκονται. Γνωρίζουν όχι μόνο το πως είναι σωστή μια εκτέλεση, αλλά και πως να κάνουν τους μαθητές να την εκτελούν σωστά. Ετσι καλύπτουν το ΗΟW.
Στην ίδια κατηγορία δασκάλων, συναντάμε και αυτούς που διδάσκουν το πότε πρέπει να εκτελεστεί μια αμυντική ή επιθετική ενέργεια, το πότε είναι η κατάλληλη στιγμή, για να επιδείξει ο μαθητής παθητική ή ενεργητική δραστηριότητα…, έτσι ώστε βάση της τεχνοτροπίας να επιτελέσει τον σκοπό της. Ετσι καλύπτουν και το WHEN
Αυτό που δεν συναντάται συχνά στους δασκάλους πολεμικών τεχνών, είναι η επεξήγηση και η αποσαφήνιση στο γιατί γίνεται έτσι, γιατί εκτελείται με αυτόν τον τρόπο, γιατί η συγκεκριμένη επιλογή είναι η καταλληλότερη και πιο ενδεδειγμένη ώστε να έχει εφαρμογή, γιατί στην δεδομένη ενέργεια ή περίσταση εξυπηρετεί καλύτερα η συγκεκριμένη αντίδραση ή δράση, για να φέρνει το απαιτούμενο αποτέλεσμα… Δηλαδή η κάλυψη του WHY
Τα πράγματα δυσκολεύουν, όταν πρέπει να καλυφθεί αυτό που ουσιαστικά απαιτείται, (και είναι απολύτως απαραίτητο) Το να συνοδεύεται δηλαδή, η κάθε πρακτική εφαρμογή με μια ικανοποιητική θεωρητική ανάλυση, όχι μόνο βάση της εμπειρίας, αλλά και μιας επιστημονικής προσέγγισης που βασίζεται τουλάχιστον στους στοιχειώδεις κανόνες μηχανικής σώματος, στις μορφές μυικής ενεργοποίησης ώστε να επιτευχθεί η απαιτούμενη έκρηξη, ταχύτητα και δύναμη ή χαλάρωση…, κλπ
Δηλαδή η διδασκαλία των κατάλληλων αρχών και κανόνων, που η κάθε τέχνη, το κάθε στυλ, η κάθε τεχνοτροπία, η κάθε εκπαιδευτική μέθοδος έχει, –πρέπει να έχει– πρεσβεύει και –πρέπει να– βασίζεται.
(Πιστεύω και διδάσκω πως οι τεχνικές και οι φόρμες που οι περισσότεροι εστιάζουν με τόση προσήλωση, δεν πρέπει να είναι η καρδιά της τέχνης, αλλά το όχημα για την εκμάθηση των αρχών της.)
Μόνο η ολοένα αυξανόμενη κατανόηση του γιατί, από τον μαθητή, του επιτρέπει να πιστέψει στην τεχνική με τρόπο ότι μπορεί να την εφαρμόσει ο ίδιος. Οχι ο Δάσκαλός του με την πολύχρονη εμπειρία, όχι ο προχωρημένος μαθητής με την εξαντλητική προπόνηση ή το μεγάλο ταλέντο, αλλά ο ίδιος.
Πολλές φορές, είναι αυτή ακριβώς η απουσία, που ο μαθητής δεν αισθάνεται ότι η τεχνική λειτουργεί, χωρίς να μπορεί να το αιτιολογήσει. Ετσι την κατηγοριοποιεί στο μυαλό του ως κάτι περιττό και ανώφελο και άρα «άχρηστο», και συνεχίζει να την εκτελεί μηχανικά, χάνοντας ουσιαστικά τον χρόνο του.
Μια ακόμα δυσκολότερη διαδικασία, κυρίως στην εκπαίδευση της Αυτοάμυνας, είναι η διδασκαλία και επεξήγηση του τι θα συμβεί εάν… Η λεπτομερής και διεξοδική εξήγηση και ανάλυση διάφορων και πολυποίκιλων σεναρίων για το τι πρέπει να γίνει, αν η οποιαδήποτε ενέργεια ξεφύγει από το πρότυπο και τον αρχικό σχεδιασμό, είτε από ανεπιτυχή εκτέλεση, είτε από πιθανή ή απρόσμενη δράση ή αντίδραση του αντιπάλου (και άλλων παραγόντων). Δηλαδή η κάλυψη του WHAT IF.
Κατά την γνώμη μου, (το τι θα γίνει εάν, μαζί με το γιατί) αποτελούν τα σπουδαιότερα σημεία και εμπεριέχουν το βαθύτερο νόημα της Αυτοάμυνας ανεξαρτήτως τεχνοτροπίας και διδασκαλίας της οποιασδήποτε πολεμικής τέχνης.
Ετσι, πιστεύω ότι χρέος του κάθε Δασκάλου Πολεμικών τεχνών (τόσο για να τον εαυτό του, όσο και για τους μαθητές του) είναι το να δίνει προτεραιότητα στην απόκτηση γνώσεων χωρίς περιορισμούς και προκαταλήψεις, και στην ουσιαστική απόρριψη μιας στείρας τυπολατρίας που τον κρατά δέσμιο και περιορισμένο,
πιστεύω πως ο κάθε δάσκαλος, όσο προχωρά στις βαθμίδες της γνώσης και εμπλουτίζει την εμπειρία του, οφείλει να έχει την θέληση ώστε όταν επιχειρεί κάτι, να αναρωτιέται πως μπορεί να το βελτιώσει, αλλά και να αναζητά τις πηγές που θα του προσφέρουν τα κατάλληλα εφόδια ώστε να το επιτύχει, (πολλές φορές είναι το back to basics),
πιστεύω πως ο κάθε δάσκαλος, όχι μόνο πρέπει να απαντά στις ερωτήσεις – απορίες των μαθητών του, αλλά να έχει ένα τρόπο διδασκαλίας τέτοιο, που να τους γεννά ερωτήματα, μια στάση που να τους ενθαρρύνει να ρωτούν, και έναν σχεδιασμό που να επιτρέπει στον κάθε μαθητή, να ανακαλύπτει το βαθύτερο νόημα σε αυτό που ασκεί.
Τέλος, πιστεύω στον δάσκαλο που είναι πρωτίστως ειλικρινής με τον εαυτό του, και που δεν φοβάται να πει “δεν το γνωρίζω αυτό”, αλλά και σε αυτόν που αποκηρύσσει τον ξερολισμό, και είναι πρόθυμος να πει σε νυν ή υποψήφιο μαθητή του, “θα σε στείλω σε κάποιον που κατέχει την εξειδικευμένη γνώση σε αυτό που αναζητάς”.
Στον δάσκαλο που έχει ανοιχτό μυαλό, και που ανοίγει περαιτέρω τους ορίζοντες των μαθητών του, ακόμα κι αν αυτό οδηγήσει στο να χάσει κάποιους.
Στον Δάσκαλο που υπηρετεί με αφοσίωση τον δρόμο των πολεμικών τεχνών, και που παραμένει δια βίου πιστός μαθητής και προσηλωμένος αναζητητής της γνώσης, απ’ όπου κι αν αυτή προέρχεται…
Master Μιχάλης Κοσσυβάκης
Εκπαιδευτής άοπλης και ένοπλης μάχης, διεθνής εισηγητής.
